Auteur : Jos Hermans
Soms is het regieconcept van een voorstelling zo onsamenhangend en verwarrend dat het niet loont om te proberen om het concept te duiden. De Lohengrin waarmee het Hessisches Staatstheater Wiesbaden het seizoen opende is een ware nachtmerrie. Erger nog, ze is ook esthetisch onaantrekkelijk en ze kan ook muzikaal niet overtuigen, noch in het orkest, noch in het koor, en slechts met mate in de prestaties van de solisten.
Er is geen sprake van oorlogsstemming in Henriette Hörnigks lezing van het stuk. De regisseuse vermijdt elke suggestie dat koning Heinrich een leger mobiliseert tegen de Hongaren. De hele handeling valt bijgevolg in een vacuüm. De personages, vooral de koning, krijgen daardoor nauwelijks profiel. Hij zit in een rolstoel en krijgt een zuurstofmasker aangereikt. Wat deden de beelden van skyscrapers tijdens de ouverture? Wanneer het doek opgaat kijken we op een tribune waar het koor in maoïstische uniformen en met lelijke, karikaturale zwarte pruiken heeft postgevat in hokjes. Later zien we hen in even lelijke gebreide truien en debardeurs aan het werk! In hun handen houden ze opgerolde slangetjes die zowel verwijzen naar het beademingsapparaat van de koning als naar de zwaan die als een draadmodel van blauw oplichtende slangetjes uit de toneeltoren daalt. Je houdt het niet voor mogelijk ! Een pendule zwaait vanuit de toneeltoren als een soort stressmeter. Lohengrin, in vederpak, stapt het toneel op en stopt de pendule. Het tweegevecht is een joke : de mentale kracht van Lohengrin doet Telramunds mes naar zijn eigen maagstreek afbuigen. Het koor zingt dynamisch ongedifferentieerd. Het heeft twee modi van expressie : luid en zeer luid. Het orkest onder leiding van Michael Güttler is bijna altijd te luid. Vaak verdampt de poëzie daarmee uit het stuk; het orkest klinkt soms ruw, het schetterende koper (trompetten vooral) doet pijn aan de oren. De luidruchtige finale van het eerste bedrijf was een weinig transparant klinkende muur van geluid.
Met het duet van Telramund en Ortrud verbetert zich de balans. Maar waarom dragen de koorleden nu dierenmaskers? Er is wel eens een tank te zien op de videowand of een anti-oorlogsposter zoals die beroemde schets van John Heartfield of de skyline van Frankfurt. Waartoe dient al deze onzin ? Voor “Gesegnet soll sie schreiten” poseert het koor voor het maken van een foto. Christopher Bolducs Heerrufer is een soort conferencier in een paars pak en hij doet zijn best om ons af en toe te entertainen. Zo zal hij tule stoffen draperen op het metalen frame van het huwelijksbed en een origami-zwaan vouwen met enkele handdoeken. Het orkest houdt zich gedeisd tijdens het duet in de bruidskamer. Na de verboden vraag begint de pendule weer te zwaaien. Hebben de vier Brabantse edelen de trekken van de Fab Four, in de finale krijgen we allerlei kleurrijke mensen van rang en stand te zien, samen met iconen als Audrey Hepburn en Margret Thatcher.
Marco Jentzsch heeft nog altijd een tenor met een fraai timbre en bij momenten weet hij daardoor te boeien maar grote delen van de partij klinken eerder ruw en onbeheerst. Heather Engebretson had mij kunnen bekoren als Salome in Basel maar hier was ze zeer onevenwichtig in haar voordracht, vaak met een blatend vibrato. Het lijkt alsof ze iemand probeert te zijn die ze niet is, met name een dramatische sopraan. Khatuna Mikaberidze als Ortrud kon dramatisch uithalen zonder vibratoproblemen maar de rest van haar voordracht was nogal onevenwichtig. Anton Keremietchiev, last minute invaller voor Thomas de Vries zingt geen onaardige Telramund, goed gearticuleerd en met goede accenten. Young Doo Park is een Koreaanse krachtpatser, dat wil zeggen : een geweldige projectie maar onvoldoende gevoel voor de prosodie van de Duitse taal. Zoals hij “Mein Herr und Gott” de zaal in slingerde hoor je het bijna nooit.
I am principal clarinet of Netherlands Philharmonic Orchestra and we are in this production. I also know a lot of people working at DNO. That’s why I offered to possibly be of any assistance.
We could talk in private: leonbosch@nedpho.nl or look@leonbosch.nl
@Jos Hermans : are you also coming to listen to Lohengrin at Dutch National Opera ? Premiere tomorrow Saturday November 11 at 6 pm